Inhoud
1. Toelichting
2. Essay door René van Peer
3. Technische details
4. Opening, toegang
Toelichting
Curvices Amsterdam (2015) is een digitale applicatie, een virtuele poëzie- en klankinstallatie voor de mobiele telefoon. Door van plaats te veranderen bepaal je mede het verloop van de muziek en de poëzie. Waar ben je? Wat hoor je? Zingen er inheemse vogels boven het IJ of klinken er vogels uit Portugal via je mobiele telefoon? Hoor je daar een sirene of is het de wind? Met het verkennen van het terrein tast je klanken en woorden af, maak je een reis langs het water om de wereld, in zoveel passen als je wilt.
De app Curvices Amsterdam (2015) is een cadeau van Rozalie Hirs aan het tienjarige Muziekgebouw, mede mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning van M3H Architecten. Deze nieuwe bewerking van Curvices (2013) werd in opdracht het Muziekgebouw aan ’t IJ gemaakt. Curvices (2013) werd in opdracht van Musica, België gecomponeerd voor Klankenbos, een openluchtmuseum voor klankkunst in Neerpelt, met financiële ondersteuning van een Stipendium Compositie 2012-13 van het Fonds Podiumkunsten.
Rozalie Hirs (muziek, poëzie, stem)
Cox & Grusenmeyer (design, animatie)
yvan vander sanden (software ontwerp, realisatie)
Machiel Spaan (ruimtelijk ontwerp)
Wiek Hijmans (elektrische gitaar)
Patricio Wang (basgitaar)
Martín Ibarburu (drums)
Carlos Dalla-Fiore (mixing, mastering)
Mathijs de Valk (technische assistentie)
Met speciale dank aan Magnus Robb voor het verlenen van toestemming tot het gebruik van zijn opnames van vogelzang.
Essay door René van Peer
Curvices Amsterdam van Rozalie Hirs
Een poëtische verkenning van geest en wereld
De beste manier om een omgeving te verkennen is te voet. Alle zintuigen doen indrukken op – geuren, geluiden, vormen en kleuren. De spieren registreren de voortgang. Oneffenheden, stijging en daling, de afgelegde afstand, bochten en afslagen. De wandelaar is onderdeel van het landschap, maar is tegelijkertijd ook observator. Van de omgeving én van eigen indrukken en reacties op die omgeving. Die meervoudige positie van een dolende, verkennende mens is onderwerp van Curvices and Musicles, een bibliofiele dichtbundel met Engelstalige poëzie van dichter-componist Rozalie Hirs. Het werk overstijgt geschreven tekst. Hirs heeft een aantal gedichten gedacht en uitgewerkt als een liederencyclus die te beluisteren is tijdens een wandeling, binnen een afgebakend terrein.
De teksten vormen de weerslag van omzwervingen door verschillende werelddelen. Noord-Amerika, Azië, Australië. Soms herkenbaar, vaak ook niet. Hirs heeft de gedichten uiteenlopende behandelingen gegeven. Sommige draagt ze voor tegen een achtergrond elektronische klanken die gecombineerd kunnen worden met bewerkte omgevingsgeluiden, sommige zingt ze als aantrekkelijke, bedrieglijk eenvoudige liedjes. Een aantal komen in de buurt van rap, voortgestuwd door krachtige ritmes; maar gegoten in de vorm van fuga’s en vlechtwerken – woorden en regels lijken elkaar achterna te zitten in koortsachtige achtervolgingen en door elkaar te strengelen.
De liederencyclus Curvices was een opdracht van directeur Paul Craenen van MUSICA in het Belgische Neerpelt, voor Klankenbos, een openlucht museum voor klankkunst, net over de grens ten zuiden van Eindhoven gelegen. Hirs ontwierp samen met programmeur Yvan Vander Sanden en architect Machiel Spaan een app die haar muziek en poëzie aan specifieke virtuele ruimten verbindt. De Curvices app voor gebruik met een smartphone of tablet, herkent die verschillende plekken door middel van GPS, en laat de bezoeker het bijpassende gedicht horen. In de grenszone tussen twee ruimten klinkt een Interlude, een collage van elektronisch bewerkte geluiden en vogelzang.
Twee jaar na de inauguratie in het Klankenbos is Curvices een jaar lang, tijdens het seizoen 2015/16, te ervaren in Amsterdam, in het gebied rond het Muziekgebouw, langs het IJ, helemaal tot aan Pakhuis De Zwijger. Het Muziekgebouw wilde Curvices Amsterdam als ervaring aanbieden aan het publiek. Hiervoor heeft de architect Machiel Spaan een virtueel ruimtelijk ontwerp gemaakt voor de omgeving van het Muziekgebouw,, wat zich uitstrekt tot aan Pakhuis De Zwijger. “We wilden de hele buurt erbij betrekken”, zegt Hirs. “De verdeling rond het Pakhuis is gespiegeld ten opzichte van die rond het Muziekgebouw. Curvices is een interactieve cyclus van liederen en gedichten, maar is tegelijkertijd meer dan dat. Het is in zekere zin een openluchtmuseum met verschillende opstellingen, maar zonder zichtbare en tastbare muren. De ruimten zijn alleen afgebakend door klank, met de Interlude als overgang tussen die ruimten.”
Waar het in Curvices met name om gaat is een overlapping van verschillende ervaringen van verplaatsing: het rondlopen door de omgeving die afgebakend is door de app, en het beluisteren van de teksten die bewegingen over de planeet als onderwerp hebben. Terwijl je over het IJ uitkijkt, hoor je een bespiegeling over het noorderlicht dat in het midden van de winter danst boven een meer in nachtelijk Alaska. Je hoort als het ware de stilte van de statige golven in de doorschijnende gordijnen van gekleurd licht. Die imaginaire stilte is het decor voor de geluiden van Amsterdam – de aanzwellende en wegebbende druk van het alomtegenwoordige verkeer, passerende schepen, de ijle en rauwe kreten van meeuwen, het opgewonden praten van mensen, windvlagen, je eigen voetstappen en die van anderen op de vloer. “Ik vind schaal fascinerend”, mijmert Hirs. “Je kunt beginnen bij de menselijk maat, en die afzetten tegen de omvang van de aarde. Maar die aarde valt in het niet bij de grootte van de zon. De zon zelf is naar kosmische maatstaven gerekend een dwerg in een heelal dat zich naar alle kanten uitstrekt, schijnbaar zonder einde. Ik kan me blijven verwonderen over de ervaring van echt grote ruimte. De kosmische schaal overstijgt het persoonlijke zo ver dat ze in geen enkele verhouding tot elkaar staan. Dat idee van verschillende verhoudingen ligt ook besloten in de ervaring die Curvices Amsterdam biedt. Terwijl je door die locatie in Amsterdam zwerft, beluister je beschouwingen over reizen in andere werelddelen, over gebieden die ver van de stad af liggen, over afgelegde afstanden die veel groter zijn dan de plekken die je met de app doorkruist. Door die ervaringen samen te brengen krijgt de wandeling een heel nieuwe dimensie. De onderdompeling in die extra ervaringslaag roept nieuwe bespiegelingen op. Misschien roept het nieuwe ideeën op, misschien oude herinneringen. Niet alleen je benen bewegen, ook je geest wordt in beweging gebracht. De cadans van het lopen in combinatie met een regelmatige ademhaling bevordert ontspanning en creativiteit.”
Zoals de rap in Curvices een tussenvorm is tussen gesproken woord en muziek, zo opereert ook Curvices zelf tussen bestaande genres – poëzie in uiteenlopende vormen, pop, soundscape en installatie. Bovendien heeft het Antwerpse ontwerpduo Ines Cox en Lauren Grusenmeyer bij verschillende liederen animaties gemaakt. Het is uniek in het oeuvre van Hirs, al zijn er verbanden met eerdere werken. “Uniek is zeker dat de muziek verweven is met die app”, bevestigt Hirs. “Ik ben blij dat ik in deze tijd geboren ben, waarin ik muziek kan maken die gekoppeld is aan een digitaal navigatiesysteem en bezoekers door een compositie kan laten lopen. Maar dit stuk staat niet helemaal op zichzelf. Net als Pulsars combineert Curvices gesproken poëzie met elektronische muziek. Daarnaast keer ik terug naar mijn muzikale oorsprong, de popmuziek. Met aantrekkelijke popliedjes en die rapstukken waarin het ritme de drijvende kracht is. Het zou mooi zijn om Curvices in concertvorm uit te voeren met de musici die me begeleid hebben, gitarist Wiek Hijmans, basgitarist Patricio Wang en drummer Martín Ibarburu. Dat zou nóg een betekenislaag toevoegen. Ik ben nu vijftig. Ik heb veel verschillende dingen gedaan. Die popkant is iets waar graag in verder ga. Die heeft iets lichts, terwijl ik er toch diepgang in aan kan brengen. Ik wil muziek maken die afwisselend en toegankelijk is, maar genoeg uitdagingen biedt. Voor mij als componist, maar ook voor de luisteraar. Muziek die zich leent om genres te overstijgen en te verbinden.”
René van Peer
september 2015
Technische details
delen
De muziek voor Curvices Amsterdam bestaat uit de volgende tracks en een interlude:
A Six destinations (2013) duur 3’32”
B Aurora borealis (2013) duur 4’49”
C This singing of tongues (2013) duur 1’58”
D Ladders of escape (2013) duur 3’37”
E Too many snakes here (2013) duur 2’26”
F Climbing a small rock (2013) duur 3’01”
G Substance of memory (2013) duur 2’03”
H Proofs of love (2013) duur 3’40”
J Words roll into brightness (2013) duur 2’44”
K Lines of moving about desert, salt water, cities (2013) duur 1’30”
Interlude (2013) duur 17’32”
instrumentatie
spreekstem (A, B, D, E, F, G, K)
zangstem (C, H, J)
electrische gitaar (C, H, J)
basgitaar (A, C, H, J, K)
drums (A, C, H, J, K)
elektronische en elektroakoestische klanken
tekst
Het muziek voor Curvices Amsterdam is gecomponeerd door Rozalie Hirs op basis een selectie van tien gedichten uit haar bibliofiele dichtbundel Curvices and Musicles (Bleiswijk: Studio 3005, 2013). De bundel is ontworpen en met de hand gezet, gedrukt en gebonden door Marc Vleugels.
1.
Lines of movement. Mark six destinations of your
choice on a map of your choice. The destinations may
possess significantly different histories, ages,
numbers of inhabitants, and snackbars. Trace six
different paths of your choice from [here] to each
of the destinations, adding up to thirty-six different
paths. Add one more path connecting all six places,
preferably with the shortest possible distance, taking
into account unsurmountable obstacles such as mountains,
lakes. Buy one pair of new shoes. Pack your backpack.
With what? A tent, sleeping bag, gun?
duur
De totale duur van de compositie bedraagt 47’11”. De duur van de klankwandeling is zelf te bepalen.
Opening, toegang
11 september 2015, 17:00, Officiële launch van Curvices Amsterdam tijdens de opening van het jubileumweekeinde van Muziekgebouw aan ’t IJ, Amsterdam, met een rondleiding door Rozalie Hirs en Machiel Spaan.
U kunt Curvices Amsterdam gratis downloaden via iTunes, de App Store, en Google Play. Curvices Amsterdam is locatiespecfiek en werkt alleen in het gebied tussen het Muziekgebouw en Pakhuis De Zwijger zoals aangegeven op de plattegrond. U kunt het hele seizoen 2015-16 met de app wandelen.