inhoud

1. luister
2. samenvatting
3. programmatoelichting
4. in de pers
5. technische details
6. concerten

luister

samenvatting

Rozalie Hirs – muziek (partituur, elektronische klanken) & poëzie
Boris Tellegen, Geert Jan Mulder – bewegend beeld, videoinstallatie

dreams of airs (2017-18) biedt een unieke luisterervaring, waarin het publiek binnen een lounge-achtige setting wordt meegevoerd door hypnotiserende versnellingen en vertragingen. De combinatie van gesproken woord, muziek en visuals prikkelt tegelijkertijd meerdere zintuigen. Projecties van voortdurend transformerende, abstracte sculpturen, ontworpen door beeldend kunstenaar Boris Tellegen en Geert Jan Mulder, vormen een beeldende verbinding tussen uitvoerders en publiek en geven zo de tijd en de architectonische ruimte mede vorm. Het resultaat is een ervaring van ruimte en menselijkheid, van stem versus abstracte klank, via een futuristische droom van een kleurrijke stad die veranderlijk is, eerst uit elkaar valt en zich dan steeds opnieuw samenstelt.

dreams of airs (2017-18) is een avondvullende poëzie- en muziekcyclus door Rozalie Hirs gecomponeerd in opdracht van Stichting Iris or Hazel met financiële ondersteuning door het Fonds Podiumkunsten. Het beeldontwerp is door Geert Jan Mulder en Boris Tellegen gemaakt in opdracht van Stichting Iris or Hazel met financiële ondersteuning van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie. Deuss Music is uitgever van de partituur en bijbehorende elektronische klanken. De duur van de cyclus is ca. 60 minuten.

Met dank aan Yaddo, MacDowell Colony, en Maison Dora Maar voor de uitnodiging om voor langere periodes als composer-in-residence aan deze instituten te verblijven en werken. Met grote dank aan Johan Reyniers (dramaturgisch advies) and Martín Mayo (amanuensis).

programmatoelichting

dreams of airs: het verlangen van taal – gesproken woord, binaural beats, hersengolven, spiegelneuronen

De nieuwe cyclus dreams of airs (2017-18) door Rozalie Hirs biedt een unieke luisterervaring, waarin het publiek binnen een lounge-achtige setting wordt meegevoerd door hypnotiserende versnellingen en vertragingen. De combinatie van gesproken woord, muziek en visuals prikkelt tegelijkertijd meerdere zintuigen. Het publiek zit ruimtelijk rondom de muzikanten verspreid om ze deelgenoot te laten worden van het ontstaan van de muziek, de bewegingen en klanken van alle muzikanten. Binnen deze intieme concertsetting hangen twee orthogonaal opgestelde schermen, waarop bewegende digitale sculpturen geprojecteerd worden, ontworpen door beeldend kunstenaar Boris Tellegen in samenwerking met Geert Jan Mulder. Deze voortdurend transformerende, abstracte projecties vormen een beeldende verbinding tussen uitvoerders en publiek en geven zo de tijd en de architectonische ruimte mede vorm.

Iedereen heeft twee oren. Maar weinig mensen kennen echter de fascinerende wereld die schuilgaat achter het luisteren via die twee kanalen. Zo helpt een klein verschil in toonhoogte en timing tussen wat we horen met ons linker- en rechteroor al bij het bepalen van onze positie in de ruimte. Door dit verschil creëren de hersenen de illusie van een puls, die ook wel binaural beating genoemd wordt. In dreams of airs (2017-18) gebruikt componist Hirs deze binaural beating voor het stimuleren van hersengolven die normaliter worden toegeschreven aan toestanden van meditatie, slaap-/ waakpatronen of creatieve processen. De binaural beatings stimuleren zo het algehele gevoel van flow en brengen de luisteraars in het moment. Het publiek zit daarnaast ruimtelijk verspreid. De muzikanten bevinden zich te midden van de luisteraars, die zo gemakkelijk in relatie kunnen treden met de muzikanten en hun fysieke gestes. Dit geschiedt via onwillekeurige imitatie, zoals in de alledaagse communicatie voortdurend gebeurt dankzij de spiegelneuronen in ons brein. Dit verschijnsel, dat we associëren met empathie, versterkt bij de luisteraars het gevoel dat zij muziek en tekst als het ware van binnenuit begrijpen.

Gesproken woord staat aan de basis van de productie dreams of airs (2017-18) door Rozalie Hirs. Al sinds 1991 voert zij haar eigen poëzie uit en in de loop der jaren heeft zij een geheel eigen voordrachtstijl ontwikkeld. Het nieuwe werk betreft een volledige integratie van muziek en poëzie in verschillende verschijningsvormen. De klank, timing en innerlijke melodie van de spreekstem bepalen nu de muzikale inhoud van partituur en alle instrumentale partijen. De instrumenten imiteren de stem op het podium nu eens als schaduwen, zijn dan weer autonoom, in voortdurende dialoog met elkaar en met de stem.

Inhoudelijk kan dreams of airs als een politiek en artistiek manifest voor Europa en de wereld worden beschouwd en sluit hierbij naadloos aan op Hirs’ recente publicatie gestammelte werke (Berlin: kookbooks, 2017), een verzameld dichtwerk in tien talen. Op haar CD Pulsars (Amsterdam: Attacca Productions, 2010) verkende Hirs reeds meertaligheid èn de dialoog tussen een elektronische klankwereld en het gesproken woord binnen meerstemmige composities. In het nieuw werk komen poëzie en muziek voor het eerst volledig geïntegreerd binnen een avondvullend werk van Hirs aan bod. De muzikale grammatica van Hirs staat in constante dialoog met deconstructivistische architectonische beeldtaal van Tellegen en Mulder. Beeldende kunst wordt uit de statische galerie gehaald en gecombineerd met een dynamische live performance voor een publiek dat door zijn of haar aanwezigheid onderdeel wordt van de uitvoering. Het project is zo ook op te vatten als een onderzoek naar de betekenis van de performatieve actie van de VJ in combinatie met moderne klassieke muziek.

Het resultaat is een totaalervaring van ruimte en menselijkheid, van stem versus abstracte klank, via een futuristische droom van een kleurrijke stad die veranderlijk is, eerst uit elkaar valt en zich dan steeds opnieuw samenstelt.

in de pers

En ook hier neemt Nora Fischer het publiek weer bij de hand met de kleurrijke woorden die Rozalie Hirs heeft opgetekend, ondersteund door de binaural beats. Met die beats wil Hirs hersengolven opwekken die ons in een meditatieve staat brengen. Dat lukt aardig want zelden heb ik een zo ademloos luisterend publiek meegemaakt.
Ronald Rijken: Rozalie Hirs’ klankwereld van de binaural beats, Klankgat online, 12 november 2018.

Dreams of Airs is een complex werkstuk en erg knap uitgevoerd. Het is ook zeer effectief, op mij in ieder geval. Ik voel me helder en ben erg energiek.
Ronald Rijken: Rozalie Hirs’ klankwereld van de binaural beats, Klankgat online, 12 november 2018.

technische details

delen
De cylus dreams of airs (2017-18) bestaat uit de volgende acht delen en interludes met elektronische klanken:
I spinning languages
II golden vielleicht
III who put on my shoes
IV at present longing
V infinity stairs
VI tuimelaar
VII here and nowness
opdrachtwerk
dreams of airs (2017-18) is gecomponeerd door Rozalie Hirs in opdracht van Stichting Iris or Hazel, met financiële ondersteuning van het Fonds voor de Podiumkunsten.

instrumentation
voice
flute
Bb clarinet & bass clarinet
percussion
electric guitar
piano
violin
viola
cello

a MIDI pedal for triggering the electronic sounds, to be played by one of the musicians, and laptop

duration
60′ ca.

publisher
Deuss Music

further technical requirements
1.) QLAB software, to be installed on the above mentioned laptop
2.) The ‘dreams of airs’ QLAB sampler, to be obtained through Deuss Music.
3.) Microphone and stand for the voice
4.) Amplifier and mixer in the concert hall
5.) Stereo loudspeakers, to be placed within the ensemble
6.) Optional amplification of the ensemble (i.e. microphones, cables)

concerten

21 oktober 2023, Rozalie Hirs: dreams of airs, Dag in de Branding, Den Haag – Ensemble Klang, Michaela Riener (spreekstem), Hardy Li (dirigent)

15 september 2023, Rozalie Hirs: dreams of airs, Muze van Zuid, Amsterdam – Ensemble Klang, Michaela Riener (spreekstem), Hardy Li (dirigent)

4 december 2022, Rozalie Hirs (portretconcert): dreams of airs, Orgelpark, Amsterdam – Lore Binon (spreekstem), Spectra Ensemble, Filip Rathé (dirigent)

7 November 2021, Rozalie Hirs (portretconcert): dreams of airs, Copenhagen, Denemarken – Signe Asmussen (spreekstem), Athelas Sinfonietta, James Sherlock (dirigent) – Deense première

31 October 2021, 14:00, Rozalie Hirs (portretconcert): dreams of airs, Orgelpark, Amsterdam – Lore Binon (spreekstem), Spectra Ensemble, Filip Rathé (dirigent) UITGESTELD i.v.m. coronabesmetting van een van de spelers

6 January 2019, 20:00, Rozalie Hirs (portretconcert): Dreams of Airs, Avontuurlijke Muziek Serie, Tivoli|Vredenburg/ Hertz zaal, Utrecht – Nora Fischer (stem), Spectra Ensemble, Filip Rathé (dirigent)

10 November 2018, 19:00, Rozalie Hirs (portretconcert): Dreams of Airs, November Music, Willem Twee Concertzaal FKA De Toonzaal, Prins Bernhardstraat 4-6, 5211 HE Den Bosch – Nora Fischer (stem), Spectra Ensemble, Filip Rathé (dirigent) – wereldpremière