Door het creatieve werk van Rozalie Hirs (Gouda, 7 april 1965) loopt de liefde voor taal, muziek, wetenschap en technologie als een rode draad. Het avontuur van de luister- en leeservaring en de verbeelding staat centraal.

Binnen de poëzie ontwikkelt Hirs een vloeibare stijl, spelend met klank in verschillende betekenislagen en leesmogelijkheden. De lezer kan hieruit steeds opnieuw kiezen en geeft de eigen leeservaring in hoge mate zelf vorm. Haar poëzie verschijnt in de vorm van dichtbundels, uitgegeven door Querido|Singeluitgeverijen, en digitale poëzie, interactieve gedichten die ontstaan in samenwerking met beeldend kunstenaars en grafisch ontwerpers.

Voor de muziek ontwikkelt Hirs een harmonische taal, die zich laat inspireren door de akoestische en psychoakoestische eigenschappen van klank en samenklank. Haar spectrale muziek omvat naast vocale en orchestrale stukken, uitgegeven door Deuss Music, ook elektronische composities en geluidskunst. Vaak combineert Hirs traditionele instrumenten met elektronische klanken op basis van berekende frequenties en eigen klanksynthese. Daarnaast neemt muziek met spreekstem een belangrijke plaats in.

Haar muziek onstaat in opdracht van en wordt uitgevoerd door, onder meer, Amsterdam Sinfonietta, ASKO|Schönberg, Athelas Sinfonietta Copenhagen, Bozzini Quartet, Koninklijk Concertgebouworkest, Donaueschingen Festival, Ensemble ascolta, Holland Festival, Klangforum Wien, Musikfabrik, November Music, Philharmonie Zuidnederland, Radio Filharmonisch Orkest, Radio France, Slagwerk Den Haag, Sonar Quartett, SPECTRA Ensemble en de VPRO. Op internationale poëziepodia is Hirs vaak zelf uitvoerder van de eigen muziek met spreekstem.

inhoud

-> inleiding

-> poëzie

-> muziek

-> pers, podcast, media

-> bio, foto

-> externe links

inleiding

“Muziek en gedichten schrijven liggen voor mij heel dicht bij elkaar. Ik ben van nature een dromer, tijdens het werk zie ik spelen als mijn hoofdbezigheid. Het maken zelf is in beginsel intuïtief en onbewust, de reflectie en bewustwording volgen altijd later in het scheppingsproces. Ik ben aan het spelen met materiaal, met woorden, klanken, betekenissen, noten. Het is een instelling die leidt tot intense ervaringen. Je kunt alleen iets nieuws maken als je risico’s neemt. Dan kan het een nieuwe ervaring voor jou en voor anderen opleveren. Waarom houden we van kunst? We willen graag een ervaring die we nog niet eerder hebben gehad, die inzicht geeft of doet denken aan wat we al eens hebben gedacht, maar wat we zijn vergeten. We willen iets leren, iets te weten komen over onszelf, onze wereld, onze emoties, onze gedachten.” (interview, Victor Schiferli, Hollands Diep, 2007)

poëzie

“Wat dat betreft zijn de woorden van Hirs, die ook actief is als componist, hier net muziek: de akkoorden vloeien ritmisch in elkaar over, zonder zich iets aan te trekken van de grenzen van een zin.” (Jeroen Dera, De Standaard)

“Wie deze bundel leest zal balanceren tussen wanhoop en diepe ontroering.” (Dietske Geerlings, Tzum)

“De meerduidigheid tiert welig in deze verzen zonder interpunctie.” (Jeroen Dera, De Standaard)

“Het gebruik van taal is evenmin als het samenleven op aarde geheel vrijblijvend. Elke keuze die je maakt, heeft consequenties. Daarom is het zo indrukwekkend dat Hirs de lezer van deze bundel tot deelgenoot maakt: je kunt deze bundel niet lezen zonder keuzes te maken, zonder na te denken over wat je aan het doen bent.” (Dietske Geerlings, Tzum)

“In de ‘ecologica’ van de poëzie tekent Hirs die ecologische verwarring op, zonder af te doen aan de diepe schoonheid die zij nog steeds in de natuur ervaart.” (Jeroen Dera, De Standaard)

“Lezen is scheppen en leven tegelijk, zoals schrijven dat ook is.” (Dietske Geerlings, Tzum)

“Hirs bewijst in deze bundel opnieuw dat ze als geen ander een poëtisch taalspel kan creëren. (…) Hirs’ vernuftige tour de force staat pal in de eenentwintigste eeuw.” (Helena Van Praet, De Reactor, 2022)

“Vanuit dit moment van ontvankelijkheid start Hirs een verrassende en overrompelende verkenning van taal, tijd, ruimte, mens, natuur, waarneming, herinnering.” (Anne ter Beek, Awater, 2022)

“De nieuwe bundel heet oneindige zin, waarbij alle betekenissen van het woord ‘zin’ meespelen. Deze poëzie is zintuigelijk, heeft enorme zin om te genieten en zoekt naar zingeving, maar kan ook gelezen worden als één lange volzin zonder interpunctie waaraan nooit een einde komt.” (Piet Gerbrandy, Poëziekrant, 2022).

“Ook de titel van de afdeling ‘de magie van een mogelijk heden’ is veelzeggend, omdat er in taal eindeloos veel mogelijkheden zijn, maar al die mogelijke taalbouwsels steeds opnieuw een ‘mogelijk heden’ vormen: het moment van schrijven, het moment van lezen, het moment van luisteren.” (Dietske Geerlings, Tzum)

“Het loont deze gedichten hardop te lezen, het voortdurende spel met klank- en woordassociaties en contrasten valt dan des te meer op. (…) Versterkt door alliteraties en assonanties ontvouwt zich een gecomponeerd, wervelend talig weefsel.” (Anne ter Beek, Awater, 2022)

“Vaak hanteert de dichter een verhalende en beeldende stijl, wat het zoekende lezen vergemakkelijkt. De taal vloeit soepel voorwaarts door een spel van ritme en klank.” (Pauliene Kruithof, Friesch Dagblad, 2021)

“Zo is de oneindige zin van Rozalie Hirs verbonden met het oneindige zijn, dat zelfs na onze dood door blijft stromen. Hirs vangt stukjes van deze stroom in haar poëzie en laat daarmee de hartenklop van de taal horen en voelen, roept de lezer voortdurend op tot het medescheppen van een denkbeeldige wereld waarin dichter en lezer voor even samenvallen in taal.” (Dietske Geerlings, Tzum)

“Het is Hirs gelukt poëzie voorbij de taal te krijgen zonder die te verlaten en dat is een indrukwekkende prestatie.” (Anne ter Beek, Awater, 2022)

“In het oeuvre van Rozalie Hirs vloeien dichtkunst en muziek op natuurlijke wijze in elkaar over. (…) Muziek vol fonkelende klankpoëzie, en dichtkunst die zich loszingt van de zinnen.” (Mark van de Voort, VPRO Gids, 2021)

“Er zijn maar weinig bundels die ik meteen bij verschijnen verslind. Dit is zo’n bundel. Het lijkt één en al deconstructie, maar Rozalie Hirs is een de dichter van de nataliteit, van het meest radicale ‘ja’ dat ik ken. En verdere bijzonderheden is gewoon wéér beter dan haar vorige. Wat een oeuvre wordt dat.” (Joost Baars, Nominatie Awater Poëzieprijs, Winter 2018)

“Rozalie Hirs viert het leven in deze bundel: zintuiglijk, zingend” (Remco Ekkers, Tzum weblog, 2018)

“Ik hou van de speelse, muzikale en tegelijk betekenisvolle poëzie van Hirs. In deze bundel zijn haar gedichten bij alle vormvastheid bijzonder springerig en spannend.” (Edwin Fagel, Nominatie Awater Poëzieprijs, Winter 2018)

“Wat mij telkens weer, bundel na bundel, verrast is haar argeloosheid, die de vorm aanneemt van een aanstekelijk enthousiasme en welmenende nieuwsgierigheid. Wat als gevolg heeft dat ze zich in haar werk, zonder pathetische kwellingen en in alle frisheid, voortdurend vragen stelt over het hoe, het wat en het waarom van, in dit geval, de poëzie.” (Alain Delmotte, Digther, 2018)

“Er is geen einde aan nieuw ontstaan, vervormen, verbinden en verdwijnen. Een doorgaand geboren worden en verdwijnen aan haar zintuigen en geest; een organisch gebeuren, dat deze fantastische dichter aan ons voorlegt.” (Maud Ockers, Vrouwenbibliotheek, 2018)

“Rozalie Hirs is als dichter een impressionist die graag laat zien hoe ze te werk is gegaan. Haar poëzie is door en door geconstrueerd, terwijl het uitgangspunt vaak een gorteriaanse zintuiglijke ervaring is. Ze schrijft sensitieve verzen die op eigenzinnige wijze een verbinding tot stand proberen te brengen tussen romantiek en mathematica.” (Piet Gerbrandy, De Groene Amsterdammer, 2013)

“De poëzie van Hirs intrigeert me. Bovenal lijkt ze op onderzoek uit. En dat onderzoek is een poëtisch avontuur. Ook voor nieuwsgierige lezers.” (Arie van den Berg, NRC, 2012)

“Haar werk gaat recht de kosmische ruis in en roept uiteindelijk vooral op tot handelen in volstrekte subjectiviteit. Kijk, zoals je gezien bent. Noem, zoals je genoemd bent. Maak, zoals je gemaakt bent. En lees als een schepper: stamelend.” (Joost Baars, Poëzekrant, 2012)

“Ze is een van de meest intrigerende Nederlandse dichters van dit moment. Haar gedichten zijn erg zinnelijk en muzikaal. Ze creëert een brede stroom van woorden, vol associaties, die ze durft te onderbreken. Ze schrijft het treffendst wanneer ze met taal de chemie van de liefde probeert te verwoorden.” (Paul Demets, De Morgen, 2012)

“Zolang er taal is, is poëzie even onvermijdelijk als het eigen leven. In het gunstigste geval gaan poëzie en leven gepaard met een gezonde vorm van bewustzijnsverruiming. Poëzie is het buiten de oevers treden van taal. Ik denk dat poëzie onze drang om te veranderen (in beweging te blijven) laat zien. Het ligt niet in onze aard de begrenzing van de taal (of het leven) te (kunnen) accepteren. Dichters verzetten zich openlijk tegen de begrenzingen van de taal. De poëzie is hun manifest. Een dichter ademt woorden en maakt van woord-ademen zijn brood.” (interview, Arnoud van Adrichem, De Contrabas, 2005)

solo publicaties

dichtbundels (Nederlands)
• ecologica. Bleiswijk: Vleugels, 2023. ISBN 978-94-93186-86-6. 64 pp.
• oneindige zin. Amsterdam: Querido, 2021. ISBN 978-90-214-3664-7. 76 pp.
• verdere bijzonderheden. Amsterdam: Querido, 2017. ISBN 978-90-214-0857-6. 56pp.
• gestamelde werken. Amsterdam: Querido, 2012. ISBN 978-90-214-4243-3. 88pp.
• Geluksbrenger. Amsterdam: Querido, 2008. ISBN 978-90-214-3503-9. 76pp.
• Het komt voor (beeld: Marijke van Warmerdam). Hilversum: Uitgeverij 69. 2008. Bibliofiel. 14pp.
• Speling. Amsterdam: Querido, 2005. ISBN 90-214-6734-8. 56pp.
• Logos. Amsterdam: Querido, 2002. ISBN 90-214-6708-9. 48pp.
• Locus. Amsterdam: Querido, 1998. ISBN 90-214-6643-0. 56pp.

dichtbundels in andere talen
• spor al lykkebringer (Deense vertaling: Birthe Lundsgaard), Kopenhagen: Melodika Forlaget, Denemarken, 2021. ISBN ISBN 978-87-972522-4-6. 96pp.
• ahora es una rosa (Spaanse vertaling: Diego Puls), Montevideo: Yauguru Books, Uruguay, 2019. ISBN 978-9974-890-33-6. 48pp.
• gestammelte werke (Duitse vertaling: Daniela Seel, Rozalie Hirs, Ard Posthuma; Franse vertaling: Henri Deluy, Kim Andringa, Daniel Cunin; Spaanse vertaling: Diego Puls; Engelse vertaling: Donald Gardner, Willem Groenewegen, Moze Jacobs; Russische vertaling: Nina Tarhan Mouravi; Zweedse vertaling: Boerje Bohlin; Chinese vertaling: Aurea Sison; Albanese vertaling: Papleka Anton; Servisch-Kroatische vertaling: Jelica Novaković, Radovan Lucic; Litouwse vertaling: Ausra Gudaviciute, Gytis Norvilas), Berlin: kookbooks, 2017. Duitsland. ISBN 978-39-374-4567-0. 240pp. Bestel op Amazon.
• život mogućnosti (Servische, Kroatische vertaling: Jelica Novaković, Radovan Lučić), Banja Luka: Kuća Poezije/Biblioteka Prevodi, 2014. Bosnia & Herzegovina. ISBN 978-99-955-8050-6. 124pp.
• ein tag (Duitse vertaling: Ard Posthuma, Jan Oberländer, Rozalie Hirs). Berlin: hochroth Verlag, 2014. Duitsland. ISBN 978-3-902871-50-3. 40pp. Bestel online
• Curvices and musicles (Engelstalig). Bleiswijk: Uitgeverij Vleugels. 2013. Nederland. Bibliofiel. 24pp.

bloemlezingen, anthologieën

Haar gedichten verschenen in bloemlezingen en literaire tijdschriften, onder meer in Nederland, België, China, Canada, Frankrijk, Duitsland, en Mexico. Zie ook het overzicht van alle gepubliceerde gedichten.

digitale poëzie

• Curvices Amsterdam app (i.s.m. Cox & Grusenmeyer, Yvan Vander Sanden, Machiel Spaan), 2015. Lees meer
• Curvices, Neerpelt, België (i.s.m. Cox & Grusenmeyer, Yvan Vander Sanden, Machiel Spaan), 2013. Lees meer
• Zichtboek van gestamelde werken (i.s.m. Cox & Grusenmeyer), 2012. Lees meer
• Geluksbrenger online, (i.s.m. Harm van den Dorpel), 2011. Lees meer
• Family Tree app (i.s.m. Harm van den Dorpel), 2006.
• Logos digitaal (i.s.m. Matt Lee), 2003. Lees meer

essays

• R. Hirs, ‘Barnas nachtboot op weg naar het licht’ (inleiding tot de poëzie van Maria Barnas), Maria Barnas: Nightboat and other poems (Engelse vertaling: Donald Gardner), Shearsman, 2023;
• R. Hirs, ‘Het trauma van de moeder van de moeder’ (recensie over Maria Barnas’ Diamant zonder r, Uitgeverij Van Oorschot, 2022), NRC Boeken (krant), Amsterdam, 1 juli 2022; ‘In deze bundel klinkt één grote schreeuw in de vorm van een dodenmars’, NRC Boeken (online), 30 juni 2022.
• R. Hirs, ‘In Memoriam Ilse Starkenburg (1963-2019)’, Awater 2020/1, Poëzieclub, Amsterdam, januari 2020; Paukeslag, Poëziecentrum, Gent, België, april 2022.
• R. Hirs, ‘Wir sind Sprachwesen’ (nawoord over meertaligheid en eigen werk), gestammelte werke, kookbooks, Berlijn, Duitsland, oktober 2017.

muziek

“Au delà de couleurs idiomatiques, le résultat s’approche d’un genre domestique dont article 10 [prismes] de Rozalie Hirs constitue un avatar. Dixième jalon d’une série que la Néerlandaise écrit pour instruments solistes, la pièce décline des nuances d’éclairages harmoniques avec un artisanat indéniable que l’on envisagerait chez Vermeer.” (Anaclase, 2022)

“Rozalie Hirs’ premièrewerk lightclouds toont een andere zijde van de microtonale medaille. Hirs richt zich met haar vaak wonderschone muziek op de microkosmos van klank. In lightclouds voor koperkwartet, ensemble en elektronica gaat ze een magisch spel aan met som- en verschiltonen. Ensemblemuziek van een bijna symfonische grandeur, waarmee ze het natuurfenomeen van lichtende nachtwolken verklankt. Wolken die ook na zonsondergang door de werking van ijskristallen licht blijven weerkaatsen. In Hirs’ compositie zijn de reflecterende klankrimpelingen en –golven hoorbaar. Tintelende, zinnelijke muziek vol rond spetterende klankwaaiers, als een tedere clash tussen Raveliaans impressionisme en boventonenmuziek. Muziek die klinkt als het langzaam ontwaken van een dag. Doordat Hirs de teugels strak houdt, blijf je als luisteraar bij de les. Een meer dan geslaagde première die maar snel op cd vereeuwigd moet worden.” (Mark van de Voort, Concertzender online, 2019)

“Vooral in haar solocomposities, stuk voor stuk tere wondertjes van concentratie en verbeelding, lijkt het door gevarieerde herhaling verkennen van klankmogelijkheden een van de belangrijkste procédés.” Jochem Valkenburg, NRC, 2007

“Dat het systeem der elementen weinig geheimen kent voor Hirs, blijkt uit de hoge betoverende mengklankjes van haar article 0, uitgevoerd op metalen percussie en keien met toonhoogte.” Roland de Beer, Volkskrant, 2007

“Schoongewassen, zo zou je de muziek van Rozalie Hirs (1965) kunnen noemen. En helder van betoog, want Hirs weet vaak in een paar gebaren een wereld te scheppen. Daarbinnen is de schoonheid van klank belangrijker dan het exposeren van technieken of het blootleggen van structuren. Ook opvallend: hoewel Hirs’ uitgangspunten bijna altijd streng en uitgebeend zijn, staat ze zichzelf in tweede instantie een grote mate van intuïtie toe. En laat haar muziek zich aanhoren als een feest van associaties, binnen het perceel dat ze voor zichzelf heeft neergelegd. Dat wil overigens niet zeggen dat de Nederlandse componiste enkel op haar gevoel afgaat bij het construeren van haar werken. Integendeel. Onder de op het eerste oor eenvoudige gestes schuilen verfijnde methodes, vaak op wis- of natuurkundige grondslag. Misschien heeft dat wel te maken met Hirs’ achtergrond als scheikundig ingenieur, waarvoor ze werd opgeleid voordat ze haar leven in dienst van de muzen stelde. Met dat wiskundige skelet onder haar muziek hoef je je als argeloze luisteraar overigens niet bezig te houden. Hirs lijkt je vooral de zachte, glimmende huid van haar klanken te willen tonen. En die wordt in haar laatste stukken steeds warmbloediger en bezielder.” Anthony Fiumara, cd-tekst Platonic ID, 2007

“what is inside? / inside a word you mean?’ Met die vragen begint de tekst van Pulsars, een elektronisch werk van Rozalie Hirs. Het zijn toepasselijke woorden voor een componist wier werk sterk gericht is op de innerlijke werking van klank en taal, zowel op het fysieke niveau van akoestiek en perceptie als op het niveau van uitdrukking en betekenis. Voor Hirs is “betekenis” zelf al een fysiek verschijnsel, omdat betekenissen worden geproduceerd en gerecipieerd door neuronen in ons lichaam. Zo bezien zijn woorden fysieke dingen: niet alleen omdat het klanken zijn en dus onderhevig aan de wetten van de akoestiek, maar ook omdat betekenis zelf een proces in het lichaam is, en dus een natuurverschijnsel. Oftewel, binnenin de woorden kunnen we de natuur zelf aan het werk zien.

Uiteraard zijn woorden tegelijk ook cultureel – het zijn communicatiemiddelen. Ook dat aspect is te vinden in de geciteerde regels: de vragen worden aan een ‘you’ gesteld. Maar deze ‘you’ verschijnt pas na de hoofdvraag, ‘what is inside, inside a word?’ Dit wijst erop dat cultuur pas na de natuur komt: het is de natuur van onze lichamen en onze neuronen die ons laat beschikken over woorden en betekenissen, en ons daarmee een cultuur laat opbouwen.” Samuel Vriezen, cd-tekst Pulsars, 2010

muziekwerken

Klik hier voor een lijst met alle muziekwerken door Rozalie Hirs.

albums

• Pulsars. Amsterdam: Attacca Productions, 2010.
• Platonic ID. Amsterdam: Attacca Productions, 2007.
• In LA. Boxtel: Drukkerij Tielen, 2003.
• Sacro Monte. Amsterdam: MCN, NMClassics, 1998.
• Invisible Self. Enschede: CSTM, 1997.

anthologieën

• Electric Language, Wiek Hijmans (muziekcomposities door onder anderen Morton Feldman, Christian Wolff, Rozalie Hirs, Alison Cameron), Amsterdam: Attacca Productions. 2018.
• Six, Slagwerk Den Haag (muziekcomposities door Peter Adriaansz, Maarten Altena, Luiz Yudo, Tom Johnson, Xenakis, Steve Reich, and Rozalie Hirs), Amsterdam: Attacca Records. 2015.
• Ladder of Escape 11, Fie Schouten (muziekcomposities door Karlheinz Stockhausen, Mauricio Kagel, Rozalie Hirs, Robin de Raaff, Unsuk Chin), Amsterdam: Attacca Records, 2014.
• Anthology of Dutch Electronic Music 1999-2000, Amsterdam: Basta Music/ MCN, 2011.
• Red, White & Blues, Marcel Worms, Amsterdam: Attacca Productions, 2010.
• Traces, Spuren. Johannes Fischer. Leipzig: Genuin/ Deutschlandradio, 2009.
• Works for Percussion (muziekcomposities door Cage, Xenakis, Ferneyhough, Volans, Javier Alvarez, Rozalie Hirs, Arnold Marinissen, Willem Boogman, Michel van der Aa), Arnold Marinissen, Amsterdam, 2002.
• Soundscape Amsterdam. Ssccd 001. Amsterdam: Staalplaat. 1995.
• Music Box. 32 composities voor speeldoos. EW 9413. Hilversum: VPRO Eigen Wijs, 1994.

columns

Gedurende het seizoen 2013/14 was Rozalie Hirs columnist voor Preludium (Programmablad voor Concertgebouw en Koninklijk Concertgebouworkest).
• R. Hirs, ‘Zo ben je, zo ben je niet’, Preludium jaargang 72 nr.10, Amsterdam, juni 2014.
• R. Hirs, ‘Longkruid’, Preludium jaargang 72 nr.8, Amsterdam, april 2014.
• R. Hirs, ‘Spiegelen’, Preludium jaargang 72 nr.7, Amsterdam, maart 2014.
• R. Hirs, ‘Pingpongballen’, Preludium jaargang 72 nr.4, Amsterdam, december 2013.
• R. Hirs, ‘Luisteren’, Preludium jaargang 72 nr.2, Amsterdam, oktober 2013.

onderzoek, software

• R. Hirs, ‘Zeitgenössische Kompositionstechniken und OpenMusic: Murail’s Le Lac’ (vert. L. Haselböck), Klangperspektiven (herausgegeben von Lukas Haselböck), Wolke Verlag, Hofheim, 2011. pp 119–164. ISBN 978-393-600-081-8.
• R. Hirs, B. Gilmore, eds., Contemporary Compositional Techniques and OpenMusic, Collection Musique/Sciences, Paris: Editions Delatour/IRCAM, 2009. ISBN 978-275-210-080-1.
• R. Hirs, ‘Frequency-based compositional techniques in the music of Tristan Murail’, Contemporary Compositional Techniques and OpenMusic, Collection Musique/Sciences, Paris: Editions Delatour/IRCAM, 2009. pp 93–196. ISBN 978-275-210-080-1.
• R. Hirs, ‘On Murail’s Le lac’, D.M.A. dissertation, Columbia University/New York, Ann Arbor: ProQuest, 2007; Contemporary Compositional Techniques and OpenMusic, Collection Musique/Sciences, Paris: Editions Delatour/IRCAM, 2009. pp 45–89. ISBN 978-275-210-080-1.

Lees meer over boek en software (Engels)

pers, podcast, media

interviews

• Een nieuwe muzikale taal [interview, foto’s]. Machiel Swillens (tekst), Roger Cremers (foto), Ruby Cruden (foto). De Klank 1/ Jaargang 10, seizoen 2022/23, BcM Uitgevers, 9 september 2022.
• Je wordt van moment voortgestuwd door je verlangen [interview, foto]. Marjoleine de Vos (tekst), Roger Cremers (foto). NRC Boeken (krant), Amsterdam, 11 maart 2022.
• Jij bent als lezer de muzikant van dat gedicht, je geeft het vorm [interview, foto]. Marjoleine de Vos (tekst), Roger Cremers (foto). NRC Boeken (online), Amsterdam, 10 maart 2022.
• oneindige zin [interview, podcast]. Ingmar Hetze (interview, presentatie). Camping De Vrijheid op safari #1 [SoundCloud]. Internationaal Literatuurfestival Utrecht (ILFU), 16 februari 2022.
• oneindige zin [interview]. Elke de Rijcke. Beeldspraak #10 [SoundCloud, Spotify]. Poëziecentrum Gent, België. 14 december 2021.
• hand in hand [1-5] [lezing, muziek]. Wouter Pleijsier. NTR Podium/ Radio 4, 11 december 2021.
• Drang naar het hogere [interview, foto] Mark van de Voort, Ruby Cruden. VPRO Gids (week 49), Hilversum, 3 december 2021.
• Rozalie Hirs – oneindige zin [interview, foto]. Jos Verdonk, Marco Borggreve. 020 Schrijft. MUG Magazine (krant en online), 25 oktober 2021.
• Ja, ik houd van jou, gedicht [interview, foto] Hester van Hasselt, Bianca Sistermans. Een mogelijk begin van veel. Uitgeverij Querido, Amsterdam, 17 oktober 2021.
• De woorden en klanken van Rozalie Hirs [interview, video stream]. Ineke Holzhaus. Poëzie op Zondag, Openbare bibliotheek, Amsterdam, 16 mei 2021.
• Bewegen door gekleurd geluid [interview, foto]. Jacob Haagsma. Leeuwarder Courant, Friesland, 14 februari 2020.
• Luisteren naar kleuren in Drachten [interview, foto] Vincent Meininger. Friesch Dagblad, Friesland, 6 februari 2020.
• Rozalie Hirs: Zenit [interview] Cathy Cox. TAMA Music Festival, Tokyo, Japan, 11 januari 2020.
• Open Saturdays – events in sound, space, and time: Ways of Space. Friso Wijnen. Van Doesburghuis website, Meudon, Frankrijk, 15 september 2019.
• Musikfabrik im WDR (Concert 70) [interview]. Johannes Zink. Westdeutscher Rundfunk, Keulen, Duitsland, 20 mei 2019.
• Zaterdagmatinee [interview]. Hans Haffmans. NTR Radio 4, Hilversum, 18 mei 2019 (15:07-15:32 uur).
• dreams of airs [interview, programmaboekje]. Thea Derks. TivoliVredenburg, Utrecht, 6 januari 2019.
• Matinee Café. [interview]. Hans Haffmans. NTR Radio 4, Hilversum, 14 juli 2018 (16:25-17:00 uur).
• Mijn muziek stroomt, intuïtief, zacht. Joep Stapel. Cultuur bijlage, NRC/ NRC Next, 11 mei 2018.
• Inspiratie is de ruimte waar nieuwe dingen ontstaan [interview, foto]. Joep Stapel, Marco Borggreve. NRC online, 9 mei 2018.
• Alles is onderzoek: een gesprek met Rozalie Hirs [interview, foto]. Johan de Boose, Bianca Sistermans. Poëziekrant 6/2017. Poëziecentrum, Gent, België, december 2017.
• van roos tot enig glaswerk [lezing]. Frans van Gurp (redactie), Wouter Pleijsier (presentatie). NTR Podium/ Radio 4, 18 november 2017.
• Het Luisterhuis [interview, radioreportage]. Robert-Jan Booij. NTR Podium/Radio 4, 9 november 2017.
• Klankstappen met Rozalie Hirs [interview, foto]. Griet Menschaert, Sara Anke Morris. Gonzo Circus #GC 129 (print en online), België, 31 augustus 2015.
• Tussen toon en woord. Rozalie Hirs, onderzoeker van klank en woorden [interview, foto]. Joep Christenhusz, Marco Borggreve. Muziek mèt, November Music, Den Bosch, 7 november 2014.
• Leven, mogelijkheden [interview]. Mila Vojinovic. Paukenslag! Nr.14, Universiteit van Belgrado, Servië, juni 2014.
• Het gaat allemaal over keuzes maken [interview]. An Prudon, Aafje de Roest. Vooys, Amsterdam, mei 2014.
• De schrijfkamer: Rozalie Hirs [interview, lezing]. Kenneth van Zijl. Knetterende Letteren, NTR televisie, april 2013.
• Rozalie Hirs [interview]. Ryan Van Winkle. Podcast Scottish Poetry Library, december 2012.
• De Avonden: Rozalie Hirs en gestamelde werken [interview, lezing]. Jeroen van Kan. VPRO Radio, 17 oktober 2012.
• Bij een beschaving hoort kunst [interview]. Claudia Kammer. NRC weekend, 23 april 2011.
• Een ode aan het leven [interview]. Vrouwkje Tuinman. Opzij, februari 2010.
• Anke Brouwer en Rozalie Hirs [interview]. Agnes van der Horst, Nederlandse Muziekdagen 2008, NPO televisie, november 2008.
• Dubbeltalenten: Rozalie Hirs – Ik speel als ik werk [interview]. Victor Schiferli. Hollands Diep, zomernummer 2007.
• Dialogisch 44: Rozalie Hirs. Peter de Groot. Krakatau 44 , Rotterdam, The Netherlands, 2007.
• Cantina: Rozalie Hirs [interview]. Aad van Nieuwkerk. VPRO Radio, 14 november 2006.
• Café Sonore: Rozalie Hirs en Pulsars [interview]. Armeno Alberts. VPRO Radio, 23 mei 2006.
• Na zeshonderd milliseconden [interview]. Remco Ekkers. Poëziekrant 5, september-oktober 2005, Poëziecentrum, Gent, België, 2005.
• De Avonden: Rozalie Hirs en Platonic ID [interview]. Wouter Pleijsier. VPRO Radio, 9 juni 2005.
• De kleine zaal: Rozalie Hirs [interview]. Arnoud van Adrichem. De Contrabas, 2005.
• Rozalie Hirs toont de zachte glimmende huid van de klanken in haar muziek en poëzie [interview]. Anthony Fiumara. Trouw, 23 februari 2005.
• Rozalie Hirs [interview]. Erik Voermans. In het diepe. Het Parool, vrijdag 27 augustus 1999.
• Hallo noten, wat gaan we doen? [interview]. Ivo Postma. De Gelderlander, 27 maart 1999.

“Als ik een gedicht schrijf, maak ik iets wat nog niet bestaat, ik treed in dialoog met het onbekende. Ik wil het gedicht leren kennen, ik zeg: ‘Ja, ik houd van jou, gedicht. Vertel mij, wie ben jij?’ Het gedicht spreekt terug, het wordt zichzelf terwijl ik het schrijf, en het beïnvloedt mij. Ik leg het natuurlijk de woorden in de mond, dat doe je als schrijver, maar tegelijkertijd ben ik op zoek naar het nieuwe.” (interview, Hester van Hasselt, Een mogelijk begin van veel, Querido, 2021)

essays

• “Je blaast woorden het weten in – Cognitief-affectieve bevraging in Rozalie Hirs’ poëzie”. Helena Van Praet. Spiegel der Letteren Vol. 64/2 (pp. 155-178; DOI: 10.2143/SDL.64.2.3291066), Edition Peeters, Leuven, België, December 2022.
• “Ligt het aan mij of bewegen de woorden?” – een intersemiotische studie naar de digitale adaptatie van het gedicht ‘stamboom’ (2008) van Rozalie Hirs. Durim Morina. Masterscriptie (promotoren: prof. dr. Hans Vandevoorde & prof. dr. Ronald Geerts). Faculteit der Letteren en Wijsbegeerte. Universiteit van Brussel, België. 5 June 2020.
• Zingen in tongen – Over de poëzie van Rozalie Hirs. Alain Delmotte. De Schaal van Digther. Wingene, België, 8 juni 2018.
• Vrijheid van inkt. Logos (2002) van Rozalie Hirs. Jeroen Dera. Bundels van het nieuwe millenium (J. Dera, C. De Strycker, red.). Vantilt|Poëziecentrum, Gent, België, 2018. pp 36-45.
• ‘Ritmische analyse; Tekstbetekenis zonder ritme; Bijdrage van ritme aan de betekenis: Hirs’, Georganiseerd geweld in performancepoëzie: Cognitieve ritmische analyses van Rozalie Hirs’ ‘Stamboom’ en ‘Handelsreiziger in intertekstualiteit’ van Bardthesque. Master’s thesis. Maarten Robberechts. Vrije Universiteit Brussel, België, 2015. pp 38-50, 57-62, 69-76.
• Curvices Amsterdam van Rozalie Hirs. Een poëtische verkenning van geest en wereld. René van Peer. 2015.
• Voelen denken. Laurens Ham. život mogućnosti (vertaling: Jelica Novaković, Radovan Lučić), Kuća Poezije/Biblioteka Prevodi, Banja Luka, Bosnia and Herzegovina, 2014.
• Zonder een lettergreep knoppen betasten. Wordt de poëzie van Rozalie Hirs steeds beter? Piet Gerbrandy. nY #20, 2014.
• Zeg me of hinkelend een werkelijkheid gaat. Rozalie Hirs’ gestamelde werken: een horizontale lectuur. Jeroen Dera. DW B 2013/ 4, Dietsche Warande & Belfort, Gent, 2013.
• Gekromde ruimtes. Het oeuvre van dichteres – componiste Rozalie Hirs. Jeroen Dera. Ons Erfdeel, Septentrion, n° 2 / 2012.
• ‘Vormen’ van Rozalie Hirs. Hans Groenewegen. Met schrijven zin verzamelen – over poëzie in de Lage Landen, Uitgeverij Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2012.
• Onontregeling. Over het werk van Rozalie Hirs. Laurens Ham. nY #11 (in druk), 2011; nY web, 12 december 2011.
• Tussen klank en kristal. Rozalie Hirs: een portret. Joep Stapel, Muziekcentrum Nederland, Amsterdam, 2010.
• Componist op de voorgrond: Rozalie Hirs. Joep Stapel. Muziekcentrum Nederland (online), 26 mei 2010.
• Vogels, woorden en sterren. Rozalie Hirs en de compositie van het innerlijke leven. Samuel Vriezen. Pulsars, Attacca Productions, Amsterdam, 2010.
• Intertekstualiteit in de poëzie van Rozalie Hirs. Masterscriptie. Renske Ankoné (begeleider: Prof. Jaap Goedegebuure). Taal en Cultuur, Universiteit Leiden, 2010.
• De zachte, glimmende huid van klank. Anthony Fiumara, Platonic ID, Attacca Productions, 2007.
• Dichtende componisten: Rozalie Hirs. Els van Swol. Mens en Melodie 6/6, 2004.
• Speling. Künstlerblätter der Werkstatt Junge Akademie 2004. Cees Nooteboom. Akademie der Künste, Berlijn, Duitsland, 2004.

recensies

• Geen hek houdt de mieren tegen. Jeroen Dera. De Standaard (De Letteren: Het gedicht), Brussel, België. 20 mei 2023.
• zwanger van betekenis, vooruitgeworpen door ogen. Dietske Geerlings, Tzum, 7 mei 2023.
• trek je naaktheid aan. Dietske Geerlings. Tzum, 31 januari 2022.
• Tussen betoverend en bevreemdend. Helena Van Praet. De Reactor, 15 januari 2022.
• Wervelende compositie in taal. Anne van Beek. Awater (Winter 2022/1), Poëzieclub, Amsterdam, 21 januari 2022.
• Eerste indrukken 301: Rozalie Hirs – tuin. Dietske Geerlings. Ooteoote, 17 januari 2022.
• Wording als het ware. Piet Gerbrandy. Poëziekrant Nr 1/ januari-februari 2022, Gent, België, 12 januari 2022.
• Reizen tussen je ziel en de ruimte. Pauliene Kruithof. Friesch Dagblad, Leeuwarden, 21 december 2021.
• Terloops geluk. Paul Roelofsen. Meander Magazine, 15 december 2021.
• Een indrukwekkende compositie van adem en avontuur (lofrede bij de bundelpresentatie van oneindige zin). Thomas Möhlmann, Athenaeum Boekhandel, Spui, Amsterdam, 21 oktober 2021;
• Recensie portretconcert Rozalie Hirs: infinity stars, Muziekgebouw aan ’t IJ. Frits van der Waa. Volkskrant (krant & online), Amsterdam, 16 mei 2021.
• Rozalie Hirs’ klankwereld van de binaural beats. Ronald Rijken. Klankgat, 12 november 2018.
• Zingen in tongen – Over de poëzie van Rozalie Hirs. Alain Delmotte. De Schaal van Digther. Wingene, België, 8 juni 2018.
• Zingen in de bus. Els van Swol. Literair Nederland, 11 juni 2018.
• Verdere bijzonderheden door Rozalie Hirs. Maud Ockers. Vrouwenbibiliotheek. Utrecht, 25 mei 2018.
• Rozalie Hirs – Wakkere paarden. Remco Ekkers. Ooteoote, 16 februari 2018.
• In Sprachen denken. Bernd Leukert. Faust Kultur, Duitsland, 25 januari 2018.
• Zes bestemmingen. Edwin Fagel. Awater Winter 2018 (tijdschrift & online), 23 januari 2018.
• Voelen slokt denken. Remco Ekkers. Tzum, 16 januari 2018.
• Kies je vrijheid en wel nu. Dieuwertje Mertens. Parool, 30 december 2017.
• Gedichten om hardop van te genieten. Eric van Loo. Meander Magazine, 22 december 2017.
• Rozalie Hirs creëert dromerig muzieklandschap. Thea Derks. Cultuurpers, 14 oktober 2017.
• Polyfone Bedeutungsströme. Marcus Neuert. Fixpoetry, Duitsland, 14 augustus 2017.
• Zeg maar ja tegen het leven (Boek van de dag). Leidsch Dagblad, 1 augustus 2013.
• De rijpgrage bomen buigen. Arie van den Berg. NRC Boekenbijlage, 4 januari 2013.
• Poëzie voor scheppende lezers. Joost Baars. Poëzekrant 7-8/12, Poëziecentrum, Gent, België, 2 januari 2013.
• Een huidrots van water. Piet Gerbrandy. De Groene Amsterdammer, 31 oktober 2012.
• Tussen wonderschoon en bevreemdend in. Ricco van Nierop. De Recensent, 10 oktober 2012.
• Geluksbrenger van Rozalie Hirs digitaal vormgegeven. JJ Polet. Ooteoote, 13 februari 2011.
• Rozalie Hirs: Pulsars. Jochem Valkenburg. NRC, 2010.
• Door het water gladgemaakte kiezels. Edwin Fagel. De Recensent, 23 september 2009.
• Rozalie Hirs: Geluksbrenger. Paul Demets. De Morgen, België, 1 juli 2009.
• Boek van de week: Geluksbrenger. Bart Vonck. Vlabin-vbc, België, 15 juni 2009.
• Thuiskomen in een molen. Alain Delmotte. Poëzierapport, België, 14 mei 2009.
• Geluksbrenger. Albert Hagenaars. Nederlandse Bibliotheek Dienst, februari 2009.
• Het vlindert op en neer. Laurens Ham. Awater poëzietijdschrift, winter 2009.
• Anderer Umgang mit Sprache [German]. Bitterfeld, Mitteldeutsche Zeitung, Duitsland, 6 juni 2008.
• Oorspronkelijk. Patricia Werner Leanse. Opzij, oktober 2007.
• Hirs’ Platonic ID. Siebe Riedstra. Luister, Tijdschrift over klassieke muziek, september 2007.
• Hirs’ Platonic ID – diverse instrumentale composities. Maarten Brandt. De Stentor, Apeldoorn. september 2007.
• Aufgeregt bis zur letzten Zeile/ Spielerisch die Poesie entdecken [German]. Bitterfeld, Mitteldeutsche Zeitung, Duitsland, 26 augustus 2007.
• Tere wondertjes. Jochem Valkenburg. NRC, 20 juli 2007.
• Schellen en Keien. Roland de Beer. Volkskrant, 12 juli 2007.
• In het donker komt de taal tot leven. Rolf Bosboom. PZC, 6 december 2006.
• Een lied om elkaar mee gedag te zeggen. Tsead Bruinja. VPRO Boeken, Avondlog, 27 oktober 2005.
• Taal opslokken. Johan Sonnenschein. Awater Poëzietijdschrift, Najaar 2005.
• Wat doen de regels? Edwin Fagel. De Recensent, 20 september 2005.
• Over een beginregel en zijn gevolgen. Alain Delmotte, Poëzierapport, 17 augustus 2005.
• Avontuur van lichaam en kosmos. Remco Ekkers. De Leeuwarder Courant, 28 juni 2002.
• Locus. Dirk de Geest. Leesidee, september 1998.
• Poëzie als brood. Remco Ekkers. De Leeuwarder Courant, 28 augustus 1998.
• Hoor je stem van een andere zijde. Hans Groenewegen. ‘Hirs speelt met maskers’, HN-Magazine, 15 augustus 1998.
• Lyrische scheikunde. Rogi Wieg. Het Parool, 8 mei 1998.

“Wanneer je verdere bijzonderheden, de zesde bundel van Rozalie Hirs, openslaat, begint direct een duidelijke stem te klinken. Een bescheiden, maar heldere stem, die de muzikaliteit (en de semantiek) van de taal optimaal uitbuit.” Edwin Fagel, Awater, 2018

“Wie het consistente oeuvre van Hirs volgt, weet dat ruimte een fascinatie van de dichter is, preciezer: de aanwezigheid van het lichaam in die ruimte. Het eerste dat bij verdere bijzonderheden opvalt, ten opzichte van de eerdere bundels, is de vormvastheid. Het maakt de gedichten op een bepaalde manier concreter, intenser. Lichamelijker.” Edwin Fagel, Awater, 2018

“Het geheel heeft een opgewekt, monter karakter. Zo gaan we op weg. We gaan dat doen. Het pad dat we kiezen is voor ons. Er is stof, er zijn ‘slangen en glinsterend zand’. Vanwege die slangen besluiten we vannacht niet buiten te kamperen. We hebben enge dromen, maar de volgende morgen eten we pannenkoek met stroop en boter en vertelt de moteleigenaar over een film van lang geleden. Er wordt gekust, in bad gegaan, een modern museum bezocht, friet gegeten, ‘zeg maar’ gezegd. Taal klinkt als muziek, soms met een dissonant. Woorden verwijzen naar werkelijkheden, dromen, herinneringen. De lezer moet het lezen en herlezen, hardop, misschien proberen te zingen.” Remko Ekkers, Tzum, 2018

“Dit is het universum van Gorter, Van Gogh en Debussy, een lyriek van de vreugde die in losse stippen en vegen het aanbreken van een dag evoceert. Het oog wordt een vlinder, die de zon -zelf een oog- tegemoet vliegt, na zijden draden van dromen te hebben gesponnen. gestamelde werken is een prachtige bundel.” Piet Gerbrandy, nY, 2014

“De poëzie van Hirs intrigeert me. Bovenal lijkt ze op onderzoek uit. En dat onderzoek is een poëtisch avontuur. Ook voor nieuwsgierige lezers.” Arie van den Berg, NRC, 2012

“Alle stukken zijn gebaseerd op in aanleg eenvoudige eb- en vloedbewegingen in combinatie met een ongekende rijkdom aan sonoriteiten. Wie als proef op de som wil kennismaken met Hirs’ geconcentreerde klanktaal moet absoluut het geraffineerde slagwerkstuk eens proberen, waarin we worden verrast door een geluid dat dicht tegen dat van een gamelan ensemble aanleunt, zij het dan bespeeld door één musicus (Arnold Marinissen). In feite zijn alle hier gedocumenteerde werken exquise stillevens in klank, die de luisteraar langzaam maar zeker hypnotiseren en zelfs in een eufore vervoering kunnen brengen. De intieme, kraakheldere weergavetechniek maakt van dit geheel een topproductie zonder weerga, die dan ook als een belangrijke aanwinst voor de Nederlandse muziek kan worden beschouwd.” MB, De Stentor, 2007

“Een zeer veelzijdige poëzie, kortom. Een muzikale poëzie, ook. Een prachtige poëzie die zich niet gemakkelijk gewonnen geeft, die afstoot en aantrekt, die steeds meer fascineert, die ten slotte de lezer niet meer loslaat.” Edwin Fagel, De Recensent, 2005

“Ze brengt de woorden aan het dansen. Ze schrijft gedichten met balletschoentjes aan. Dansen is denken in lichaamstaal. De bouwsels van de zinnelijkheid. En dansen is bewegelijkheid, soepelheid. Haar poëzie is merkwaardig elastisch. Haar gedichten slingeren van zin tot zin, steeds sneller, steeds roekelozer.” Alain Delmotte, Poëzierapport, 2005

collectieve recensies, essays, interviews

• Donaueschinger Musiktage : musiques nouvelles? 2022, année de transition. Bernard Vincken. Crescendo Magazine, 1 november 2022.
• Croniques: Présences. Gilles Charlassier. Anaclase, Paris, France (online magazine), 19 februari 2022.
• Gebundelde interviews met dichters vormen rommelige bundel met prachtige uitschieters [recensie]. Dieuwertje Mertens. Kunst & Media. Het Parool, 28 oktober 2021.
• Asko|Schönberg – Hirs, Harden, Finister & Padding [recensie]. Ben Taffijn, Nieuwe Noten, 26 mei 2019.
• In honour/Ter ere. Rozalie Hirs: parallel world and sea. Louis Andriessen Festival [programmaboek]. René van Peer. Muziekgebouw aan ‘t IJ, Amsterdam, 23 mei 2019.
• Draaikolken en nachtwolken met Musikfabrik [recensie]. Mark van de Voort. Concertzender online, 21 mei 2019.
• Musikfabrik im Strudel von Schlammflocken und Straßentheater in Amsterdam [recensie]. Michael Klier. Bachtrack online, Duitsland, 20 mei 2019.
• Louis Andriesssen [interview met Martijn Padding, Rozalie Hirs]. Mark van de Voort. VPRO Gids, Hilversum, 21 mei 2019.
• Hoe Wiek Hijmans de elektrische gitaar salonfähig maakt [recensie]. Thea Derks. Cultuurpers, 19 juni 2018.
• Zoete kleuren rukken op in de boekwinkel, ook bij onzoete stof [recensie]. Erik van den Berg. De Volkskrant, 1 juni 2018.
• Uit iedere noot van gitarist Wiek Hijmans spreekt een feilloze beheersing van toon en timbre [recensie]. Frits van der Waa. De Volkskrant, 31 mei 2018.
• Ladder of Escape 16 – Electric Language – Wiek Hijmans [recensie]. Siebe Riedstra. Opus Klassiek. april 2018.
• Het vertaaljaar 2017 – De betrokken vertaalhemel [recensie]. Ton Naaijkens. Filter 25:1, Uitgeverij Vantilt, Nijmegen, maart 2018.
• Een pratende gitaar, die in rare zinnen spreekt [recensie]. Erik Voermans. Het Parool, Amsterdam, 17 maart 2018.
• ‘Kees the boy is onbedoeld grappig’. Een jolige Goethe, leuke Hirs en vreemde Thijssen trof Arjan Peters aan, ofwel drie varianten van humor [recensie]. Arjan Peters. Volkskrant Magazine, 2 september 2017.
• Een poppenhuis bouwen is geen kinderspel [voorbeschouwing]. Kirsten Hannema. Volksrant Online, 15 april 2017.
• Het luisterhuis [voorbeschouwing]. Kirsten Hannema. Volkskrant Magazine, 15 april 2017.
• Manifestatie voor iedereen met een dosis durfkapitaal [recensie]. Peter Rings. Theaterkrant, 8 juni 2015.
• ‘Een nachtboot vol glinsterende athleten’, De lezer – van poëzie en mystiek [essay]. Hans Groenewegen. Historische uitgeverij, 2015. pp 144-181
• Georganiseerd geweld in performancepoëzie. Master’s thesis [essay]. Maarten Robberechts. Vrije Universiteit Brussel, België, 2015.
• Het strijkorkest klinkt als een reusachtige accordeon [recensie]. Frits van der Waa. De Volkskrant Kunst & Cultuur, 28 november 2014.
• Het hoort er allemaal bij, liefst niet in een hokje [recensie]. Frits van der Waa. De Volkskrant Kunst & Cultuur, 10 november 2014.
• Kagel, Stockhausen, Hirs [recensie]. Biëlla Lutmer, De Volkskrant, 2 juli 2014.
• Sprachkunst seit zehn Jahren [recensie]. Martin Maurach. Frankfurter Allgemeine, Duitsland. 30 januari 2014.
• Fliegende Augen mit Federnden Flügeln [recensie]. Gesa Esterer. Hessische/Niedersächsische Allgemeine (HNA), Kassel, Duitsland. 27 januari 2014.
• Ladies’ time [recensie]. Paul Demets. De Morgen, België, 16 januari 2013.
• Alles even mooi [essay]. Bertram Mourits. De Gids nr. 7, 2012.
• Eeuwig nieuw [interview met Willem de Bordes, Henk Heuvelmans, Rozalie Hirs, Ralph van Raat, Arthur Wagenaar]. Floris Don. NRC Cultureel Supplement, 6 september 2012.
• Tijdschrift: Het liegend konijn [recensie]. Paul Demets. De Morgen, België, 19 oktober 2011.
• Night of the Unexpected [recensie]. Tim Sprangers, De Volkskrant, 10 september 2011.
• Beyond the notes [interview met Michel van der Aa, Rozalie Hirs], Gaudeamus Muziekweek, september 2011.
• Talent, inspiratie en een beetje geluk [interview Rozalie Hirs, Tadeusz Wielecki, Miguel Azguime]. Floris Don. Gaudeamus Muziekweek/ VPRO Gids, september 2011.
• Zoek de speld in de hooiberg [recensie]. Yra van Dijk. NRC Boeken/Levende literatuur, 12 mei 2011.
• Vernipperd komt het verzet van kunstenaars op gang [essay]. Claudia Kammer. NRC weekend, 23 april 2011.
• Klank en kleur: Inleiding. Joost de Vries [voorbeschouwing]. Klank en Kleur, De Groene Amsterdammer, Amsterdam, 29 augustus 2010.
• Luisteren [voorbeschouwing]. Elmer Schönberger. Klank en Kleur, De Groene Amsterdammer, Amsterdam, 29 augustus 2010.
• Gérard Grisey’s spacetime epic receives its U.S. premiere at REDCAT [recensie]. Marc Swed. Culture Monster, LA Times, USA, 10 May 2010.
• De 21ste eeuw in 185 gedichten. Zieteratuur en het poëtisch kruidenrek [recensie]. Erik Menkveld. De Volkskrant, 10 april 2010.
• Poëzie wordt een filmpje, de dichter een visueel artiest [recensie]. Stephanie van Strijen. NRC, 16 juni 2009.
• Stotijn fascineert in rust en kaalte [recensie]. Jochem Valkenburg. NRC, 21 maart 2009.
• Composers of one sex but numerous styles [recensie]. Allan Kozinn. Music Review. New York Times, 20 maart 2009.
• Mezzo als muze in flexibele liedcyclus [recensie]. Frits van de Waa. De Volkskrant, 20 maart 2009.
• Poëzierecensies [recensie]. Vrouwkje Tuinman. La Vie En Rose, januari 2009.
• Hamel: allemansvriend in Nederlandse muziek [recensie]. Jochem Valkenburg. NRC, 10 november 2008.
• Hamels rare snuiters en een oase van tijdeloosheid [recensie]. Frits van der Waa. Volkskrant Kunst & Cultuur, 10 november 2008.
• Muziekpubliek wil zinnelijkheid [recensie]. Guido van Oorschot. De Volkskrant, 6 november 2008.
• Interessante nieuwe klanken gecombineerd met een natuurlijke adem [recensie]. Kees Arntzen. Kritieken. Trouw, 7 september 2006.
• In de ban van de blues [recensie]. Roland de Beer. Volkskrant, 12 juli 2007.
• Stekelritmes en platonische boventonen [recensie]. Frits van der Waa. De Volkskrant, 25 februari 2005.
• Reif für Holland [recensie]. Anton Seigl. Süddeutsche Zeitung München, 26 september 2002.
• Componisten bij de kassa [recensie]. Frits van der Waa. De Volkskrant Kunst & Cultuur, 9 april 1999
• Present [recensie]. Emile Wennekes. NRC, 27 maart 1999.
• Voor dichten niet dom genoeg [recensie]. Kees Fens. Cicero, Volkskrant, 5 juni 1998.
• La natura inspira i compositori [voorbeschouwing]. La Stampa, Turijn, Italië, 29 april 1997.
• Twee aankomende componisten en de macht van de vijftig-plus generatie [interview met Caroline Berkenbosch, Rozalie Hirs]. Hugo Blom. VPRO Gids 51, 1994

“Artemis procède par vagues, parfois brusques, aux reflux plus ou moins brumeux où piano et percussions s’emmêlent, alors que la soprano Keren Motseri, qui incarne ce dieu féminin avide d’indépendance, chante et dit les textes (ils parlent du combat de la naissance et de la vie) de Rozalie Hirs (1965-) -à l’imperméable rose et blanc-, à la fois poète et compositrice, attachée à une technique d’écriture spectrale où le calcul des fréquences et des durées, main dans la main avec l’exploitation de phénomènes psychoacoustiques, le disputent à l’influence du domaine de la musique électronique. Je préfère.” (Bernard Vincken, Crescendo Magazine, 1 november 2022)

“Het zijn duidelijk geen Andriessen epigonen deze componisten. De invloed van hun leraar is merkbaar, maar bij alle vier is het onderdeel geworden van hun eigen kenmerkende stijl. Zo herkennen we Rozalie Hirs zonder enige twijfel in de twee delen van parallel world and sea uit 2017/2018. De basis van dit stuk wordt gevormd door twee harpen, aangevuld met het geluid van de vibrafoon. Zoals veel werk van Hirs kenmerkt ook dit stuk zich door het werken met zeer fijnzinnige, organisch aandoende klankpatronen die door de lucht zweven als wolken en gaandeweg in intensiteit toenemen. In het tweede deel, parallel sea [to the lighthouse] zet ze ook de trompet en de hoorn nog in en krijgt het stuk een nog sterkere harmonische samenhang, waarbij de gonzende, vibrerende klanken naar het einde toe in kracht toenemen.” Ben Taffijn, Nieuwe Noten, 26 mei 2019.

“Het hoogtepunt van de muziek is er al meteen in de middag: de wereldpremière van Atlantis ampersand door Rozalie Hirs. Het geluid van de instrumenten van het orkest gaat van zacht naar hard (crescendo) waarna een achtkoppig koor er nog een schepje bovenop doet. Hierna gaat de storm weer langzaam liggen (diminuendo) en wordt het weer stil. Dit wordt even vastgehouden en dan begint het geluid weer opnieuw aan te zwengelen, nu met andere akkoorden en toonsoorten, om daarna weer af te nemen en te versterven. Telkens opnieuw. Die opeenvolging van geluidsgolven met de zang als schuimkoppen werkt rustgevend, bijna hypnotiserend. Als in een volgend deel van het stuk de verschillende golven over elkaar heen rollen blijft die rustgevende deining bewaard zonder dat het geheel een branding wordt.” Peter Rings, Theaterkrant, 2015

“Componisten heb je, ook in Nederland, in twee soorten: de uitgaanstypes en de eigenaardige nisbewoners. Rozalie Hirs hoort duidelijk tot de tweede categorie. Haar bijzondere klankwereld wordt bevolkt door veelstemmige, spectrale akkoorden, waarin zo veel tonen dooreenklinken dat ze nauwelijks meer afzonderlijk waarneembaar zijn. In Lichtende Drift, het werk dat ze in opdracht van Amsterdam Sinfonietta heeft gecomponeerd, slaagt ze er op een gegeven moment in het strijkorkest te laten klinken als een reusachtige accordeon, met heel veel toetsen ingedrukt, die langzaam in en uit wordt getrokken. De titel Lichtende Drift is een verwijzing naar het woord ‘orewoet’, ofwel ‘mystieke extase’ dat wordt gebezigd door de Middeleeuwse dichteres Hadewych. Bij Hirs zit die extase hem vooral in de klank. Ze zaait in de loop van de verschillende delen die het werk telt wel de nodige ritmische opwinding in het ensemble, maar die is betrekkelijk recht op en neer, en ademt meer eendracht dan tweespalt – zoals ook de grote akkoorden zich uiteindelijk ook voordoen als één enkele, vrij declamerende stem.” Frits van der Waa, Volkskrant, 2014

“Veel spannender zijn de reprises van Rozalie Hirs en Kate Moore. Roseherte van Hirs is een gestage verkenning van akkoordcombinaties, die door ringmodulatie een surrealistische gloed van boventonen meekrijgen. Het orkest brengt de klanken als aanspoelende golven: de dramatiek zit hem in de verglijdingen van de klank. Frits van der Waa, Volkskrant, 2014

“At the other end of history came the world premiere of Rozalie Hirs’ engrossing string quartet Zenit, played by the superb new L.A.-based Formalist Quartet. Everything I might say about Hirs’ unsettled music I could also say the opposite. It is also quite settled. It forges ahead with tentative sounds and silences. It stops and starts yet flows. It has a hint of hard-hitting Dutch Minimalism, yet it offers a feast of radiant string harmonics, pulsating outside of rhythm.” Mark Swed, LA Times, 2010

“Rozalie Hirs levert met Roseherte een werk waarin subtiele elektronische mengklanken het geluid van het Radio Filharmonisch Orkest een bekoorlijk science-fiction-accent geven.” Frits van der Waa, Volkskrant, 2008

“Hirs maakt muziek met een verfrissend oorspronkelijk karakter. Zij onderzoekt en ontleedt klanken tot op microscopisch niveau; de wereld is ten slotte geluid! In elk atoompje zit muziek. Vanuit het standpunt van de wetenschapper zijn er miljarden verschillende vibraties mogelijk. Hirs rangschikt opnieuw en met een harmonisch evenwicht dat je dadelijk treft. Het beluisteren van deze ‘klankruimten’ zoals zij haar stukken noemt, is een buitengewoon boeiende ervaring.” Patricia Werner Leanse, Opzij, 2007

“Van een aparte bekoring is ook het recente Source of Blue van Rozalie Hirs, zevend tussen camp en oprechte poëzie. Hirs speelt een knap spelletje met oude, bijna Chopinesk klinkende , maar modern vertekende jazzclichés. En laat er de pianist en en toe een woordje bij zingen. Liefde.” Roland de Beer, De Volkskrant, 2005

“Aandacht voor spectrale muziek – die structureel uit boventoonreeksen is gewonnen – was er ook bij de Nederlandse componiste Rozalie Hirs. Haar Platonic ID combineerde het beste uit twee werelden: nieuwe interessante klanken gecombineerd met een soort natuurlijke adem in de muziek. Die ‘adem’ ontstond door het telkens weer inhouden en laten naklinken van eerder geformuleerde akkoorden.” Kees Arntzen, Trouw, 2007

“Hoewel de kwaliteit van uitvoering en opname bij alle vier de plaatjes onberispelijk is, heeft Sacro Monte van Rozalie Hirs iets aparts, dankzij de fascinerende uitvoering van het Ives Ensemble. Het is een geheimzinnig stuk, met zijn Feldman-achtige, gewichtsloze weefsel van flageoletten, gonzende metaalklanken en tinkelende, wijd uitgespreide pianotonen. Ondanks het verstilde karakter is de muziek voortdurend in beweging, en is de vermenging van timbres zo subtiel dat het een scherp oor vergt om te horen welke instrumenten er in het spel zijn. Zelfs het hoedje, dat net als de andere drie ontworpen is door studenten van de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, weerspiegelt de uitgebalanceerde transparantie van dit werk. Een puntgaaf presentje.” Frits van der Waa, Volkskrant, 1998

“Wat ze [de stukken] met elkaar verbindt, is dat ik ze beleef als intuïtief-narratief. Bijvoorbeeld in article 6 [waves] van Rozalie Hirs hoor ik een pratende gitaar, die in rare zinnen spreekt. De constructie verdwijnt voor mij dan naar de achtergrond. Datzelfde heb je bij Bach toch ook? Je kunt je richten op het verhaal dat wordt verteld, maar je ook verbazen over de ongelooflijke contructies.” (Wiek Hijmans, interview door Erik Voermans, Het Parool), 2018

bio, foto

algemeen

Door het leven en creatieve werk van Rozalie Hirs loopt de liefde voor taal, muziek, wetenschap en technologie als een rode draad. Het avontuur van de luister- en leeservaring en de verbeelding staat centraal. Binnen de poëzie ontwikkelt Hirs een vloeibare stijl, spelend met klank in verschillende betekenislagen en leesmogelijkheden. De lezer kan hieruit steeds opnieuw kiezen en geeft de eigen leeservaring in hoge mate zelf vorm. Voor de muziek ontwikkelt Hirs een harmonische taal, geïnspireerd op de akoestische en psychoakoestische eigenschappen van klank en samenklank. Haar spectrale muziek omvat naast vocale, orchestrale en elektronische stukken ook geluidskunst. Vaak combineert de componist traditionele instrumenten met elektronische klanken op basis van berekende frequenties en eigen klanksynthese. Daarnaast neemt muziek met spreekstem een belangerijke plaats in.

jeugd

Al jong ontdekt Rozalie Hirs het zingen, tekenen en schrijven als favoriete dagelijkse bezigheden. Naast een grote nieuwsgierigheid naar wetenschap en technologie. Als kind woont Rozalie onder meer in Nordrhein-Westfalen, Duitsland. Na het eindexamen (Atheneum-B, Het Nieuwe Lyceum, Bilthoven, 1983) volgt de studie chemische technologie aan de Universiteit Twente. Met onderzoek aan de vakgroep Reactiemechanismen en Katalyse van Luigi Mandolini (Universitá La Sapienza, Rome) en de vakgroep Organische Chemie van David Reinhoudt (Master of Science, Universiteit Twente, 1990). Daarnaast schrijft Hirs gedichten en soleert ze in operaproducties van de Enschedesche Muziekschool, waaronder als Anima in Cavalieri’s Rappresentazione di Anima en di Corpo en als sopraan in Purcells King Arthur. Als zangeres van de New Wave-band Boolean componeert Rozalie liedjes samen met de andere bandleden.

kunstopleiding

Vanaf 1991 studeert Rozalie Hirs hoofdvak compositie aan het Koninklijk Conservatorium bij Diderik Wagenaar (1991-94) en Louis Andriessen (1994-98), naast lessen bij Clarence Barlow en Gilius van Bergeijk. Daarnaast studeert Hirs zang bij Eugenie Ditewig (Utrechts Conservatorium, 1991-92) en Gerda van Zelm (KC, 1992-94). Op 10 mei 1991 presenteert de dichter voor het eerst eigen werk in het openbaar tijdens het culturele studentenfestival Pythische Spelen in Enschede, ontvangt de derde prijs voor poëzie en daarop een uitnodiging van Jan Kuijper, poëzieredacteur bij Uitgeverij Querido. In 1992 volgt het debuut in het literaire tijdschrift De Revisor, in 1995 de eerste prijs voor poëzie tijdens Pythische Spelen, Amsterdam. Enkele jaren later studeert de componist af aan het Koninklijk Conservatorium (Uitvoerend Musicus, Compositie, Koninklijk Conservatorium, 1998; Master of Music, 2015).

In 1999 reist Hirs met een Fulbright beurs naar New York om te studeren bij Tristan Murail aan Columbia University. In 2007 promoveert de componist met het essay On Murail’s ‘Le Lac’ en de eigen compositie Platonic ID, een opdrachtwerk voor ASKO|Schönberg (Doctor of Musical Arts, Columbia University, 2007). Voor studie en proefschrift ontvangt Hirs beurzen van Columbia University (1999-2002), het Fonds Podiumkunsten (1999-2002) en het Prins Bernhard Cultuurfonds (2003-05).

werk

Bij Uitgeverij Querido verschijnt de eerste dichtbundel Locus (1998). Kort daarop volgt de eerste cd Sacro Monte (Present serie, NM Classics, 1998). Na het debuut publiceert Uitgeverij Querido verder de dichtbundels Logos (2002), [speling] (2005), Geluksbrenger (2008), gestamelde werken (2012), verdere bijzonderheden (2017), en oneindige zin (2021). Verpreide publicaties volgen in bloemlezingen en literaire tijdschriften, onder meer in Nederland, België, Frankrijk, Duitsland, China, en Mexico. In 2013 geeft Uitgeverij Vleugels haar eerste engelstalige dichtbundel Curvices and musicles uit, tien jaar later gevolgd door de nederlandstalige bundel ecologica (2023). In het buitenland verschijnen de vertaalde bundels ein tag (hochroth Verlag, Berlin, 2014), život mogućnosti (Biblioteka Prevodi, Banja Luka, 2014), gestammelte werke (Kookbooks Verlag, Berlin, 2017), ahora es una rosa (Yauguru, Montevideo, 2019), en spor af lykkebringer (Melodika Forlaget, Kopenhagen, 2021). Haar dichtwerk wordt ondersteund door het Vlaams Fonds voor de Letteren en het Nederlands Letterenfonds.

In 2007 verschijnt de cd Platonic ID (Attacca Productions, 2007) met instrumentale werken. Op de cd Pulsars (Attacca Productions, 2010) onderzoekt Hirs meertaligheid en de gelijktijdigheid van betekenisstromen in drie elektroakoestische werken op eigen teksten. Nieuwe opdrachtwerken onstaan voor onder meer Amsterdam Sinfonietta (lichtende drift, Muziekgebouw aan ’t IJ, 2014), Arnold Marinissen (article 0, 2000), ASKO|Schönberg (book of mirrors, Holland Festival, 2001; platonic ID, Concertgebouw, 2006; arbre généalogique; Muziekgebouw aan ’t IJ, 2011; the honeycomb conjecture, Philharmonie Essen, 2015; parallel sea [to the lighthouse], TivoliVredenburg, 2018), Bozzini Quartet (nadir, November Music, 2014), het Concertgebouworkest (parallel world [breathing], Universiteit van Amsterdam, 2017), Ensemble Ascolta (artemis, Donaueschingen, 2022), Musikfabrik (lightclouds, Zaterdagmatinee, Concertgebouw, 2019), Klangforum Wien (atlantis ampersand, Holland Festival, 2015), philharmoniezuidnederland (avatar, Muziekgebouw Eindhoven, 2022), het Radio Filharmonisch Orkest (roseherte, Nederlandse Muziekdagen, 2008), Slagwerk Den Haag (venus, Holland Festival, 2010), Sonar Quartett (hand in hand, Musikkreis für Neue Musik Heilbronn, 2020), SPECTRA Ensemble (dreams of airs, November Music, 2018; Orgelpark, 2022), de VPRO (pulsars, 2007), Marie Ythier (article 10, Festial Présences, Radio France, 2021). Deze werken worden ondersteund door onder meer het Fonds Podiumkunsten en de Stichting Eduard van Beinum. Deuss Music is uitgever van de muziekpartituren. De composities voor spreekstem en elektronische klanken voert de componist-dichter regelmatig zelf uit, voornamelijk op internationale poëziepodia.

beeldende kunst

In samenwerking met beeldend kunstenaars en ontwerpers onstaan interdisciplinaire projecten, zoals digitale poëzie, museale klankinstallaties en videokunst. Samen met ontwerper Matt Lee en beeldend kunstenaar Noëlle von Eugen onstaat Logos digitaal (2003). Nieuwe media-kunstenaar Harm van den Dorpel maakt de digitale poëzie Family Tree (2006) en Geluksbrenger online (2011), naast de museale installatie Leven vorm (2006). Ines Cox en Lauren Grusenmeyer ontwerpen Zichtboek van gestamelde werken (2012), alter ego’s van gedichten op diverse sociale media-netwerken.

In opdracht van het openluchtmuseum Klankenbos, Neerpelt, België, ontwikkelt Rozalie samen met Ines Cox, Lauren Grusenmeyer en de architect Machiel Spaan de interactieve poëzie- en muziekinstallatie Curvices (2013-heden), een applicatie voor de mobiele telefoon. De locatie-specifieke app wordt in opdracht van November Music en Muziekgebouw aan ’t IJ vertaald naar respectievelijk Curvices Den Bosch (2014-heden) en Curvices Amsterdam (2015-16). In samenwerking met architect Machiel Spaan ontstaan daarnaast de interactieve muzieksculptuur Luisterhuis (2017-heden) en de architectonische klankinstallatie Ways of Space (2019-heden), onder meer getoond tijdens de Dutch Design Week, Eindhoven (2017), in het van Doesburghuis, Meudon (2019), de Aubette, Strasburg (2021), het Architekturzentrum Wien, Wenen (2022), en ARCAM, Amsterdam (2022).

Op haar verzoek maken beeldend kunstenaars Boris Tellegen en Geert Jan Mulder een live video-performance bij de muziek- en poëziecyclus dreams of airs (2017-18) met uitvoeringen in Nederland en Denemarken. Sinds 2008 is Michaël Snitker vaste ontwerper van de dichtbundels.

docent

Op verzoek van het Nieuw Ensemble ontwikkelt Rozalie Hirs de cursus Contemporary Compositional Techniques and OpenMusic voor het Conservatorium van Amsterdam (2005-06). Het gelijknamige boek met essays over dit onderwerp verschijnt bij Collection Musique/Sciences (IRCAM/ Éditions Delatour, Paris, 2009). Voor onderzoek naar curcus en het boek ontvangt Hirs een beurs van de Hogeschool van de Kunsten, Amsterdam (lectoraat van Marijke Hoogenboom; 2005-07). Tussen 2010 en 2012 doceert Hirs compositie aan de Guildhall School of Music of Drama, London; in 2017 aan het Koninklijk Conservatorium, Den Haag.

In 2011 is de componist juryvoorzitter voor de internationale Gaudeaumus Award; in 2015 en 2017 is de dichter als jurylid verbonden aan de P.C. Hooft-prijs respectievelijk de VSB Poëzie Prijs. Meer info.

foto

Meer persfoto’s

Deuss Music
Singel Uitgeverijen | Uitgeverij Querido
Attacca Productions